Czy Twoje samopoczucie zależy od bakterii w jelitach? Nauka mówi: tak. Sprawdź, jak psychobiotyki mogą wpływać na nastrój, stres i odporność psychiczną.

Czy kiedykolwiek zastanawiałeś się, dlaczego intuicyjnie czujemy, że nasze samopoczucie fizyczne i psychiczne są ze sobą powiązane? Często stres objawia się problemami żołądkowymi, a z kolei dolegliwości jelitowe mogą wpływać na pogorszenie naszego nastroju. 

Badania pokazują, że osoby z dysbiozą – zaburzeniem równowagi mikrobioty jelitowej – częściej zmagają się z pogorszeniem samopoczucia, zaburzeniami snu czy zwiększoną podatnością na stres. Niektóre schorzenia psychiczne, jak depresja czy stany lękowe, są wręcz powiązane ze zmianami w składzie mikroflory.

Jelita to twój drugi mózg?

Określenie jelit mianem „drugiego mózgu” nie jest jedynie metaforą. Jeszcze do niedawna uważano, że jelita odpowiadają wyłącznie za trawienie. Dziś wiemy już, że pełnią znacznie bardziej złożoną rolę. W ich ścianach znajduje się bowiem jelitowy układ nerwowy (ENS), który liczy ponad 100 milionów neuronów. To więcej niż zawiera cały ludzki rdzeń kręgowy, (który zawiera kilkadziesiąt milionów neuronów). Ten złożony układ nie tylko działa autonomicznie, ale też nieustannie komunikuje się z mózgiem, tworząc tzw. oś mózgowo-jelitową.

To właśnie ta intensywna wymiana informacji między mózgiem a jelitami sprawia, że coraz częściej nazywamy układ trawienny „drugim mózgiem”.

Psychobiotyki

Właśnie z tego odkrycia zrodziła się koncepcja psychobiotyków – wybranych szczepów bakterii probiotycznych, które wykazują korzystny wpływ na funkcjonowanie osi mózgowo-jelitowej i zdrowie psychiczne. Nie każdy probiotyk spełnia te kryteria. Tylko określone szczepy, przebadane klinicznie, mogą być klasyfikowane jako psychobiotyki.

Do najlepiej udokumentowanych należą m.in.:

• Lactobacillus rhamnosus GG – stosowany także w leczeniu biegunek, wykazuje potencjał w redukcji poziomu kortyzolu i objawów lękowych,
  
• Bifidobacterium longum 1714 – wspiera odporność na stres, może poprawiać funkcje poznawcze,
  
• Lactobacillus helveticus R0052 – w połączeniu z Bifidobacterium longum R0175 wpływa na zmniejszenie objawów depresyjnych i lękowych.
  

Działanie psychobiotyków potwierdzają badania kliniczne. W jednym z nich wykazano, że codzienna suplementacja określonym szczepem probiotycznym prowadziła do obniżenia poziomu kortyzolu – hormonu stresu – oraz poprawy subiektywnego samopoczucia u zdrowych osób. Inne prace sugerują, że psychobiotyki mogą łagodzić objawy zespołu stresu pourazowego (PTSD), wspierać funkcje pamięciowe i regulować rytm snu.

Różnica Między Probiotykiem a Psychobiotykiem

Kluczowa różnica między probiotykiem a psychobiotykiem polega na ich wpływie na organizm – szczególnie w kontekście zdrowia psychicznego. Probiotyki to ogólna grupa korzystnych bakterii, które wspierają równowagę mikrobioty jelitowej, poprawiają trawienie i wspomagają odporność. Psychobiotyki to natomiast szczególna podgrupa probiotyków, której działanie wykracza poza sam układ pokarmowy – wykazują one potencjalnie korzystny wpływ na funkcjonowanie mózgu i zdrowie psychiczne. Oznacza to, że choć każdy psychobiotyk jest probiotykiem, nie każdy probiotyk spełnia kryteria psychobiotyku. Ich wpływ na oś mózgowo-jelitową musiał został potwierdzony w badaniach klinicznych.

Wpływ Zdrowych Jelit na Nastrój, Sen i Koncentrację – Dowody Naukowe

Coraz więcej dowodów naukowych wskazuje na silny związek między zdrowiem jelit a naszym samopoczuciem psychicznym. Badania sugerują, że zaburzenia mikrobioty jelitowej mogą być powiązane z problemami z nastrojem, snem i koncentracją. Dbanie o zdrową florę jelitową poprzez odpowiednią dietę bogatą w błonnik, fermentowane produkty oraz  ewentualną suplementację probiotykami (w tym psychobiotykami) może mieć pozytywny wpływ na te aspekty.

Psychobiotyki a Stres, Lęk i Depresja – Czy Mogą Pomóc?

Wstępne badania nad psychobiotykami są obiecujące w kontekście wspierania leczenia zaburzeń nastroju i lękowych. Wykazano, że niektóre szczepy mogą obniżać poziom kortyzolu (hormonu stresu), redukować objawy lęku i wspomagać leczenie depresji, oczywiście jako element szerszego planu terapeutycznego. Co więcej, istnieją przesłanki, że psychobiotyki mogą wspierać działanie neuroprzekaźników, takich jak serotonina i GABA, co dodatkowo tłumaczy ich wpływ na nastrój i ogólne samopoczucie. Włączenie ich do codziennej rutyny – obok zdrowej diety, aktywności fizycznej i ewentualnej psychoterapii – może być wartościowym elementem wsparcia zdrowia psychicznego.

Podsumowanie

Choć brzmi to zaskakująco, nasze jelita naprawdę mają wiele wspólnego z mózgiem. Poprzez intensywną sieć komunikacji i aktywność mikrobioty wpływają na nasz nastrój, odporność na stres, a nawet funkcje poznawcze. Psychobiotyki otwierają nowy rozdział w zrozumieniu roli flory jelitowej w zdrowiu psychicznym. Choć nie są „cudownym lekiem”, ich przemyślane zastosowanie – jako uzupełnienie zdrowej diety i stylu życia – może realnie wspierać dobrostan psychiczny.

Jeśli chcesz zadbać o swoją głowę, zacznij… od brzucha.