Kwas foliowy 

Kwas foliowy (zwany również jako witamina B11, inaczej witamina B9) jest substancją odżywczą, wpływającą na prawidłowe funkcjonowanie naszego organizmu. Ze względu na szerokie spektrum działania cieszy się bardzo dużym zaintersowaniem wśród naukowców, lekarzy, dietetyków i żywieniowców. Potwierdza to fakt, że aż 44924 prac badawczych dotyczących kwasu foliowego zostało opublikowanych w  latach 1949-2017 i umieszczonych w bazie danych artykułów z zakresu nauk biome­dycznych PubMed (1) (2).

Budowa kwasu foliowego

Kwas foliowy zbudowany jest z kwasów p-aminobenzoesowego (PABA) glutaminowego oraz zasady 6-metylopteryny. Kwas foliowy należy do folianów. Warto tutaj wspomnieć, że kwas foliowy jest bardzo bardzo stabilnym związkiem i ma najwyższą przyswajalność;ze wszystkich folianów (3).

Kwas foliowy - źródła

Najważniejszym źródłem kwasu foliowego a także innych folianów jest nasza dieta. Niewielkie ilości kwasu foliowego produkuje również nasza symbiotyczna mikroflora jelitowa (chcesz zadbać o swoje jelita - dowiedz się więcej o probiotykach). Bardzo ważnym źródłem źródłem folianów w codziennej diecie człowieka są warzywa liściaste:

• szpinak
• sałata
• brokuły
• kapusta,
• brukselka
• kalafiory
• szparagi,

Aby uzupełnić niedobory kwasu foliowego warto również sięgnąć po zboża. Świetnym źródłem folianów są także produkty pochodzenia zwierzęcego takie jak:

• jaja
• sery
• podroby

Najmniej kwasu foliowego zawierają ryby i owoce.

W Polsce najważniejszym źródłem folianów ze względu na wysokie spożycie są produkty zbożowe. Najczęściej jest to chleb z ziaren pełnego przemiału. Dostarczają one prawie 40% tej wi­taminy w stosunku do całkowitego dziennego jej spoży­cia. 

Obróbka termiczna warzyw prowadzi do dużych spadków kwasu foliowego, które mogą wynosić nawet 40-70% całkowitej ich początkowej zawartości. Warzywa najlepiej magazynować w ciemnych i chłodnych miejscach, a konsumować na surowo, a jeśli mają być już gotowane to należy starać się aby ten proces trwał jak najkrócej. Wykazano, że obecność kwasu askor­binowego (witaminy C) w warzywach zauważalnie zmniejsza straty kwasu foliowego (2).

Wykres przedstawia zawartość folianów w różnych produktach spożywczych (2):

Przyczyny niedoboru kwasu foliowego

Niedobory kwasu foliowego ich głównym powodem  są: uboga w foliany dieta, zwiększone zapotrzebowanie (np. ciąża, laktacja), zmniejszone wchłanianie w jelitach (np celiakia), negatywne interakcje kwasu foliowego z lekami stosowanymi w (2)

• Inhibitory pompy protonowej czyli leki stosowane podczas zgagi czy nadkwasoty żołądka zmniejszają wchła­nianie kwasu foliowego i jego pochodnych w jelicie cien­kim.
• Środki antykoncepcyjne zaburzają metabolizm kwasu folio­wego. 

Funkcje oraz skutki niedoboru kwasu foliowego

Kwas foliowy pełni ważną rolę w syntezie, inaczej mówiąc produkcji niektórych aminokwasów (pojedynczych cegiełek tworzących białko) i kwasów nukleinowych. Pomaga w prawidłowym przebiegu procesów regulujących prace genomu. Należy bardzo uważać na skutki uboczne wynikające z niedoboru folianów. Zbyt mała podaż kwasu foliowego w diecie może wiązać się z takimi chorobami jak: miażdżyca, choroby neurodegeneracyjne, anemia. Prawidłowa zawartość kwasu foliowego w organizmie ciężarnej kobiety  jest wręcz kluczowa do prawidłowego przebiegu rozwoju płodu. Kwas foliowy bowiem pełni istotną rolę w zapobieganiu powstawania wad wrodzonych u dzieci, takich jak wady rozwojowe w obrębie twarzoczaszki jak również wady cewy nerwowej  (1).

Kwas foliowy ciąża

Zbyt niska zawartość kwasu foliowego pojawiająca się w okresie ciąży może zwiększać ryzyko poronień i komplikacji ciążowych, a także zmniejszyć wagę urodzeniową  noworodka (3). Kwas foliowy jest konieczny do tworzenia się oraz wzrostu komórek formującego się płodu. Najważniejszy jest etap kształtowania cewy nerwowej, z której rozwija się później mózg i rdzeń kręgowy dziecka. Najczęściej powstającymi i najcięższymi wadami cewy nerwowej są i przepukliny mózgowo-rdzeniowe i bezmózgowie (2).

Wprowadzenie suplementacji kwasem foliowym u kobiet, które w poprzedniej ciąży urodziły dzieci z wadą cewy nerwowej, zmniejsza ryzyko wystąpienia nieprawidłowości cewy nerwowej  aż o 72% w przypadku następnego dziecka. Natomiast gdy we wcześniejszych ciążach nie stwierdzono wad cewy nerwowej profilaktyczna dawka kwasu folio­wego zmniejsza ryzyko pojawienia się  tej wady nawet o 93% (1).

Bibliografia

1. Łucja Czyżewska-Majchrzak Patrycja Paradowska. Skutki niedoboru i ryzyko suplementacji folianów w diecie. Nowiny Lekarskie. 2010, 79(6), strony 457- 463.
2. Czeczot Hanna. Kwas foliowy w fizjologii i patologii. Postepy Hig Med Dosw. (online). 2008, 62, strony 405-419.
3. EWA CIEŚLIK ANNA KOŚCIEJ. Kwas foliowy - występowanie i znaczenie. Probl Hig Epidemiol. 2012, 93(1), strony 1-7.
4. Ewa Cieślik Agnieszka Gębusia. Skutki niedostatecznej podaży kwasu foliowego ze szczególnym uwzględnieniem znaczenia dla kobiet w wieku rozrodczym. Hegeia Public Health. 2011, 46(4), strony 431-436.
5. Lucyna Kapka-Skrzypczak Joanna Niedźwiecka, Maciej Skrzypczak, Andrzej Wojtyła. Kwas foliowy - skutki niedoboru i zasadność suplementacji. Medycyna Ogólna i Nauki o Zdrowiu. 2012, Tom 18, 1, strony 65-69.

 Jeżeli wpis Ci się spodobał udostępnij go proszę lub skomentuj :)